Z prawdziwą przyjemnością wysłuchałem dzisiejszego (2.4.2016) wykładu Rejenta Tomasza Kota o zmianach w polskim i europejskim prawie spadkowym w latach 2015/2016. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego wymaga uwagi i ma kluczowe znaczenie dla transgranicznych spraw spadkowych, których jest coraz więcej również w mojej praktyce. Niektóre skutki związane z wejściem w życie tego rozporządzenia są całkowicie nieintuicyjne i wymagają rozpowszechnienia wśród obywateli polskich przebywających na stałe poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Skutki związane z ustaleniem prawa właściwego dla osób, które mimo opuszczenia kraju, mają w Polsce majątek mogą być szczególnie kłopotliwe – gdy okaże się, że dziedziczeniem rządzić będzie (egzotyczne) prawo kraju miejsca stałego zamieszkania a nie prawo polskie.
Druga szczególnie istotna kwestia omówiona przez Rejenta Tomasza Kota dotyczyła liberalizacji przepisów o sporządzaniu aktu poświadczenia dziedziczenia. Otóż w art. 95ca ustawy Prawo o notariacie przewidziano możliwość sporządzenia projektu protokołu dziedziczenia poprzedzającego sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia przy udziale kilku notariuszy tak aby nie było konieczne zebranie wszystkich zainteresowanych w sprawie w jednym miejscu u jednego notariusza. Konieczność stawiennictwa wszystkich zainteresowanych wymagana do dnia 17.8.2015 była kłopotliwa. Nowe przepisy mają jednak jedno ograniczenie. Otóż wszyscy notariusze przyjmujący oświadczenia poszczególnych zainteresowanych muszą działać w Polsce. Wykluczone jest zatem złożenie oświadczenia przez zainteresowanego przed notariuszem zagranicznym. Jest jednak i na to lekarstwo. Według Rejenta Tomasza Kota prawo do udziału w procedurze przewidzianej przez art. 95ca ustawy Prawo o notariacie będą mieli konsulowie Rzeczpospolitej Polskiej. Rzeczywiście taką praktykę potwierdza pismo Krajowej Izby Notarialnej z dnia 13,11,2015 rozesłane do notariuszy (link). Takie rozwiązanie stanowi szczególne ułatwienie dla osób, które mają w Polsce majątek i w Polsce muszą przeprowadzić, lub wziąć udział w postępowanie spadkowym a do tej pory skazani byli na przewlekłe postępowanie spadkowe i nie mogli skorzystać z szybkiej ścieżki potwierdzenia praw do spadku na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza.